اشک مادران

تقی مختار در مقاله تراژدی مرگ شاهزاده… در غربت که در 7 ژانویه 2011 در ایران امروز منتشر شد نوشته است "... قلب فشرده مادری که به مدت چهل و چهار سال فرزند خود را پرورانده، چه ملکه سرزمین رویاها باشد و چه گدای خیابان‌گرد، در مرگ فرزند به یک‌سان می‌تپد و اشک‌هایی که از چشم‌های هر دوی آنان فرو می‌بارد از یک جنس بوده و از یک چشمه سرازیر می‌شود. و شاید، حتی، می‌توان گفت زوال و نابودی فرزندی که روزگاری صاحب فر و شکوهی بوده و به آینده‌ای بزرگ می‌نگریسته، برای مادر او جانکاه‌تر و اندوهبارتر بوده باشد." آنچه من از این جمله درک میکنم این است که مهر مادری جهان شمول است و مادر بودن در نفس خود با عشق به فرزند و فداکاری آمیخته است. آیا به راستی چنین است؟ اگر فرض را بر این بگذاریم که مادر بودن به دلیل پیوستگی بیو لوژیک با فرزند در همه جهان و برای مادران یکسان است مادر بودن را صفتی فرا انسانی دانسته و مادر بودن تمامی صفتهای دیگر انسانی را تحت الشعاع قرار خواهد داد. اگر من تجربه انقلاب ایران را نداشتم بدون شک این فکر به ذهنم خطور نمیکرد که این پرسش را مطرح کنم و در برابر یک باور عمومی شک کنم. تصویری که ما از مادر بودن داریم متعلق به زمان صلح و آرامش است. انسانی که همواره می توان به او تکیه کرد و همواره میتوان به عشق بی قید و شرط او به فرزند باور داشت. من نیز همانند دیگران بر این تصور بودم که مادر چنین انسانی است، تصوری که حوادث بعد از انقلاب به طور کلی آنرا در هم ریخت. من مادرانی را تجربه کردم که گوش به فرمان فتوای مذهبی فرزند خود را به جرم مخالفت با حکومت اسلامی و کافر بودن به کمیته های انقلاب تحویل دادند تا به جوخه های اعدام سپرده شوند. شاید دلیل بیاوریم که آنان به خاطر باور های مذهبی چنین کاری را انجام داده اند و این استثناء است و قاعده چنین نیست. همین دلیل خود اصل جهان شمول بودن مادر بودن را نقض میکند، مادر ها قبل از اینکه مادر باشند انسانند و همچون دیگر انسانها در برخورد با مشکلات زندگی متفاوتند و میتوانند فداکار باشند، خودخواه باشند، دل سنگ باشند، مهربان باشند و همچون هر انسان دیگری مشخصه های شخصیتی خود را داشته باشند. بدون شک این بدان معنی نیست که مادران بسیاری برای نجات جان فرزندان خود از هیچ فداکاری خودداری نکرده اند. اما تنها پیوند بیولوژیکی با فرزند دلیل یکسان بودن اشکهای مادران نیست.